لحظه مواجهه با قبض‌های آب و برق و گاز، یک تجربه مشترک همیشگی، بین تمام خانواده‌هاست؛ این لحظه را از جهاتی می‌توان به چشم باز کردن در یک جزیره ناشناخته شبیه دانست! چاره‌ای نیست؛ باید با لشکر اعداد روبرو شد. هر قدر هم که انسان خوش‌بینی باشیم و همیشه نیمه پر لیوان را در نظر بگیریم، باز هم این لحظه را نمی‌توانیم یک موقعیت خوشایند تصور کنیم. زندگی برای گذشته، پرداخت هزینه برای کالایی که در گذشته مصرف شده‌است و اکنون دیگر در دستمان نیست، پشیمانی از اسراف و مصرف بیش از حد و… احساسات منفی و پریشان کننده‌ای که شاید تمام لحظات آن روز را برایمان تلخ کند که ظاهرا تنها راه کاهش این ناراحتی، صرفه‌جویی در مصرف انرژی است. حال لحظه‌ای را تصور کنید که هنگام خروج از خانه برای آخرین بار، قامت خود را در آینه برانداز نموده، دستی به سر و روی خود کشیده و با روحیه‌ای شاد به سمت در خروجی خانه می‌روید تا روزی سرشار از انرژی را آغاز کنید؛ ناگهان تکه کاغذی که نیم بیشتر آن از لای در خانه بیرون زده‌است، توجه شما را به خود جلب می کند. بله! درست حدس زدید؛ اضطرابتان طبیعی‌ست، این کاغذ همان قبض آب یا برق و گازیست که باید پرداخت کنید، اما با یک تفاوت اساسی با قبضی که در ابتدا گفتیم. احساسی صد چندان ناراحت کننده تر! پرداخت هزینه آب، برق و یا گازی که فکر می‌کنید دیگران مصرف کرده‌اند و این احساس آزاردهنده، نتیجه استفاده از کنتورهای مشترک در آپارتمان‌هاست؛ مشکلی که با تفکیک کنتورهای آب و برق و گاز در این ساختمان‌ها و آپارتمان‌ها به راحتی از میان برداشته می‌شود.
راه حل مشکل کنتورهای مشترک آب چیست؟
باز هم به ناچار قبل از ارائه هرگونه پیشنهاد یا اعلام نظری در مورد کنتور آب مشترک، بهتر است برویم سراغ همان جمله تکراری بسیار رایجی که همچون شعاری از بدو کودکی درگوش هم خوانده‌ایم و کمتر به آن پرداخته‌ایم. «پیشگیری بهتر از درمان است» بله! طبق انتظار، حدستان کاملا درست بود. تقدّم پیشگیری بر درمان، همیشه بهترین راه حل و نشانه سلامت عقل است. اصولا اگر از همان ابتدا توسط یک تیم کاملا متخصص و باتجربه، به شکل علمی و اصولی و هدفمند، نیازسنجی های لازم انجام شود و پس از آن وظایف و مسئولیت‌های سازمان‌های مختلف به طور جداگانه و هماهنگ به آنها ابلاغ گردد، هرگز شاهد این حجم از مشکلات و صرف این میزان، هزینه‌های اضافی و انجام دوباره کاری‌های متعدد نخواهیم بود. در مورد معضل کنتورهای آب مشترک اگر از همان ابتدا به آن دسته از آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی که تاسیسات لوله کشی داخلی واحدهای آنها به صورت مجزا صورت نگرفته است، پایان کار داده نشود، مالک آپارتمان برای اخذ پایان کار، ناچار به ساخت اصولی تاسیسات ساختمان و جداسازی تاسیسات لوله کشی داخلی هر واحد به صورت مجزا خواهد بود. اما قبل از پرداختن به ادامه موضوع، بد نیست برای روشن شدن مطلب به جهت خودمان هم که شده، کمی به مفهوم نهفته در این پرسش بیندیشیم که آیا تا کنون مشکلی یا شکایتی به دلیل مجزا بودن کنتورهای مصرفی یک آپارتمان یا مجتمع مسکونی به وجود آمده است و یا مشکلات به وجود آمده تا این زمان به دلیل مشترک بودن کنتورهای مصرفی بوده است؟ پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها جداسازی انشعابات برای شرکت آب و فاضلاب الزامی اعلام شد؛ شرایط جداسازی انشعابات آب و فاضلاب، یکی لوله کشی مجزا برای هر واحد از درب ورودی ملک تا واحد مورد نظر و دیگری وجود امکان فنی نصب انشعاب و ایجاد فشار لازم بخصوص برای طبقات بالاتر عنوان گردید. اما به دلیل کمبود فضای کافی برای نصب کنتور آب در آپارتمان‌های مسکونی، وجود کنتورهای مشترک آب در این آپارتمان‌ها همچنان امری مرسوم و قابل مشاهده می‌باشد. در حال حاضر نحوه محاسبه سهم هر واحد در آپارتمان‌های دارای کنتور مشترک آب به این صورت است که مبلغ قبض بین واحدها تقسیم شده و سهم بیشتر متعلق به واحدهایی می باشد که تعداد جمعیت ساکن در آن بیشتر از سایر واحدها باشد.
نحوه تفکیک کنتورهای برق و گاز مشترک چگونه است؟
همانطور که گفته شد، مشکلات مربوط به کنتور مشترک و شرایط نصب کنتور آب در آپارتمان‌ها و مجتمع‌های مسکونی با یک مانع اجرایی قابل توجه یعنی کمبود فضای نصب کنتورهای آب به تعداد واحدهای موجود در ساختمان مواجه شد اما در مورد تفکیک کنتورهای برق و گاز، شرایط کمی متفاوت بوده است. اجرای طرح تفکیک کنتورهای برق در سراسر کشور به درخواست خود مشترکین منوط گردید و از آنجا که شرایط لازم برای تفکیک کنتورهای برق موجود بود درخواست‌های متعدد تفکیک کنتورهای برق برای آپارتمان‌ها و ساختمان‌های قدیمی، توسط ادارات برق محدوده درخواست، مورد بررسی و اجرا قرار گرفته و کنتورهای مشترک برق از هم تفکیک و جداسازی شدند. در مورد واحدهای نوساز نیز وضع به این گونه است که همان ابتدا با کنتورهای برق تفکیک شده احداث می‌شوند. البته این تعاریف به این مفهوم نیست که دیگر در سراسر کشور کنتور مشترک برق وجود ندارد، بلکه همچنان آپارتمان‌ها و ساختمان های چند واحدی زیادی هستند که دارای کنتورهای مشترک برق هستند، اما هیچ مانعی برای تفکیک آنها وجود ندارد.
در مورد تفکیک کنتورهای مشترک گاز نیز موضوع از این قرار است که معمولا جداسازی کنتورهای گاز با درخواست مشترکین و بدون ایجاد مشکلی خاص انجام می‌شود، اما در مورد آپارتمان‌های قدیمی‌ساز دو حالت وجود دارد؛ در حالت اول در برخی آپارتمان‌ها به دلیل قدیمی بودن لوله‌های گاز باید تمامی خطوط لوله گاز در سراسر ساختمان تعویض شود که با انجام این کار، عملیات تفکیک کنتورهای گاز انجام می‌شود اما در حالت دوم در برخی موارد به دلیل هزینه‌های بالای تعویض همه خطوط گاز، ساکنین واحدهای آپارتمان از انجام تفکیک کنتورهای گاز خودداری می‌کنند و در نهایت این که هرچند تفکیک کنتورهای گاز از نظر شرکت ملی گاز ایران منع خاصی ندارد اما به دلیل همین موضوع که تامین و پرداخت هزینه لوله های خط جدید و کنتورهای جدید بر عهده خود مشترکین می باشد، معمولا ساکنین ساختمان‌ها و آپارتمان‌های قدیمی‌ساز از انجام این کار منصرف می شوند.
آیا حکایت کنتورهای مشترک خیلی جدی است؟
حتی اگر برای خود ما هم بطور مستقیم این مشکل بوجود نیامده باشد، حتما در اطراف و اکناف خود، در بین همسایگان یا آشنایان و یا خویشاوندان خود شاهد بروز مشکلات و اختلافات ناشی از مشترک بودن کنتورهای مصرفی بوده ایم. آپارتمان های بزرگ و شلوغ یا مجتمع های مسکونی، معمولا یکی از ساکنین را به عنوان مدیر ساختمان یا مجتمع انتخاب می کنند تا علاوه بر به عهده گرفتن وظایف گوناگون که در آپارتمان های مختلف بر اساس شرایط، متفاوت می باشد، کار محاسبه هزینه قبوض مصرفی انرژی یعنی همان هزینه آب و برق و گاز و تقسیم آن بین واحدها را انجام می دهد. این فرآیند معمولا مورد قبول همه ساکنین واحدها قرار دارد و ظاهرا چاره ای جز این هم وجود ندارد، چرا که قبل از خرید آن واحد یا اجاره آن بر سر همه مسائل با یکدیگر و یا با فروشنده و طرف معامله به توافق رسیده اند، پس چنانچه به دلیل کمبود فضای کافی، امکان نصب کنتورهای آب مجزا برای همه واحدها وجود نداشته باشد یا ساکنین بر سر هزینه های مربوط به نصب کنتورهای گاز یا برق با یکدیگر یا با مالک به توافق نرسند، جایی برای اعتراض نمی ماند و چاره ای هم جز پذیرش شرایط غیر قابل تغییر عملا وجود نخواهد داشت. بهرحال هر قدر هم همه ساکنین بر سر تقسیم مبلغ قبوض متفق القول باشند باز هم معمولا زمزمه ها و جملاتی غُرلند گونه، مانند این جملات از گوشه و کنار به گوش می رسد که: «ای بابا! چه خبره؟! ما که فقط یک بخاری داریم، آبگرمکن خونمونم که برقیه، اینقده پول گاز بدیم، اون وقت آقای … که ماشاءالله هر اتاقشون یه بخاری جداگونه داره هم همین قدر؟» یا «می بینی انصاف مردم رو خانم؟! مثلا توی این خونه ها نماز هم میخونن! چطور راضی میشن با هفت هشت نفر جمعیت، همین قدر پول برق بدن که ما دو نفر که هنوز اول زندگیمونه هم همین قدر می دیم؟!» و قس علی هذا!…
بهترین تصمیم چیست؟
قرن‌ها پیش از این شیخ اجل، سعدی شیرین سخن شیراز، از همه زیباتر گفته است: «علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد .. دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست»، بهترین تصمیم‌گیری برای مواجه نشدن با مشکلات ناشی از مشترک بودن کنتورهای آب و برق و گاز، این است که پیش از خرید یا رهن و اجاره یک واحد در یک آپارتمان یا یک مجتمع مسکونی، به تمامی جوانب و زوایای کار با دقت بیندیشید و تا جایی که شرایط، امکان انتخاب بهتری به شما می‌دهد، مکانی را برای زندگی انتخاب کنید که با نیازها و خواسته های شما تناسب داشته باشد تا روزی گرفتار مشکلاتی همچون اختلافات و نارضایتی‌های ناشی از کنتورهای مصرفی مشترک نشوید.