هرگاه سخن از سرمایه گذاری به میان می‌آید، معمولا در ذهن عموم مردم، فضایی منفی ایجاد می‌شود؛ منفی بدان معنا که یا ذهن به اشتباه، ثروتمند بودن را لازمه سرمایه گذاری دانسته و چون صاحب این تفکر، خود را فرد ثروتمندی نمی‌بیند، در واقع حسرت و افسوس خورده و رنج می‌برد و یا اینکه اشخاص با شنیدن این کلمه احساس خطر نموده و تصور می‌کنند با دنیایی ناشناخته، غیرقابل پیش‌بینی و پرخطر مواجه هستند که ورود به آن امنیت مالی آنها را به خطر انداخته و داروندارشان را به یغما می‌برد. نقطه مقابل این تفکر آمیخته با ترس، بی پروا و غیرمنطقی عمل کردن است. بدین معنا که گاهی اوقات حس طمع‌کاری، توانایی تصمیم‌گیری درست را از بعضی افراد می‌گیرد و سبب می‌شود که آنها موقعیت‌های پرخطر و کلاهبرداری‌های برنامه‌ریزی شده را یک فرصت عالی برای سرمایه گذاری دانسته و تمام دارایی و ثروت خود را یا به ورطه نابودی کشانده یا به کام فرصت طلبان و شیادان اقتصادی فرو فرستند. در هر صورت آنچه در نهایت حاصل می‌شود برداشت‌های متفاوت و اغلب نادرستی است که افراد مختلف از سرمایه گذاری دارند. اما به راستی سرمایه گذاری چیست؟
مفهوم سرمایه گذاری
همانطور که گفتیم برداشت افراد از مفهوم سرمایه گذاری متفاوت است و شاید تعداد کمی از افراد جامعه به مفهوم واقعی سرمایه گذاری پی برده باشند که اگر غیر از این بود باید تعداد سرمایه گذاران جامعه، نسبت به سایر افراد بیشتر می‌بود، حال آنکه خلاف این امر صادق است.
در یک تعریف علمی از سرمایه گذاری می‌توان گفت: «سرمایه گذاری عبارت است از ارزش و سرمایه مشخصی که امروز و در این زمان فدا می‌کنیم تا در آینده به ازای آن از بازدهی و سود مشخصی برخوردار شویم.»
«رابرت کیوساکی» تعریف بهتری از سرمایه گذاری ارائه می‌دهد؛ او می‌گوید: «سرمایه گذاری یک برنامه و شیوه عملکرد است نه یک محصول». برای درک بهتر این تعریف، بهتر است مثالی بزنیم؛ فرض کنید قصد دارید سرمایه خود را از 25 میلیون تومان در عرض یک سال به 50 میلیون تومان برسانید و سرمایه گذاری بعدی شما نیز می‌تواند برنامه‌ای باشد که شما را در عرض یک سال و نیم از نقطه 50 میلیون تومان به 100 میلیون تومان برساند، در نتیجه، برنامه سرمایه گذاری قبلی شما به احتمال زیاد دیگر کاربردی برایتان ندارد و برنامه جدیدی را باید تنظیم کنید؛ بنابراین امکان دارد سرمایه گذاری قبلی شما که زمانی برایتان بسیار مفید بوده‌است، در زما ن دیگری این قابلیت را برای شما نداشته باشد. از این رو، سرمایه گذاران حرفه‌ای، فعالیت و سرمایه گذاری خود را فقط به یک بازار محدود نمی‌کنند و با توجه به شرایط بازار، اقتصاد و اهداف خویش سرمایه گذاری خود را تغییر می‌دهند. به عبارت دیگر کسب ثروت، زمانی حاصل خواهد شد که استراتژی سرمایه گذار با پیش‌بینی همراه باشد.
سرمایه گذاری موفق چیست؟
سرمایه گذاری موفق، در واقع سرمایه گذاری امنی است که دارای بازده مثبت باشد. بازده عبارت است از سود و زیان حاصل از سرمایه گذاری که اگر مثبت باشد، سرمایه گذاری شما سودآور بوده‌است و چنانچه منفی باشد، سرمایه گذاری شما زیان آور بوده‌است؛ به عنوان مثال اگر ملکی را به قیمت 500 میلیون تومان خریداری کنید و بعد از یک سال قیمت آن ملک به 600 میلیون تومان افزایش یابد، بازده شما برابر است با 100 میلیون تومان مثبت، اما اگر قیمت همان ملک، بعد از یک سال به 450 میلیون تومان کاهش یابد، بازده شما 50 میلیون تومان منفی بوده‌است.
نرخ بازده سرمایه: مقایسه کارایی و بازدهی انواع بازارها و کالاها برای سرمایه گذاری است که مانند بازده بوده و به صورت درصد و فرمول به شکل زیر حاصل می‌شود:
به عنوان مثال، اگر بین سرمایه گذاری در بورس و بازار طلا مردد هستید، می توانید با استفاده از تحلیل‌هایی که در آموزش‌هایی که در مقالات بعدی ارائه می‌دهیم، با خیالی آسوده بر این شک و تردید خود غلبه نمایید. برای روشن شدن مطلب مثالی می زنیم؛ شما در بازه زمانی مشخصی مثلا یک ماه، 5 میلیون تومان در بورس سرمایه گذاری می کنید، بعد از گذشت یک ماه، سرمایه شما می‌شود 7 میلیون تومان، اما اگر 10 میلیون تومان در بازار طلا سرمایه گذاری کنید، بعد از گذشت یک ماه، سرمایه شما می‌شود 13 میلیون تومان. آنچه در نگاه اول برداشت می‌شود، این است که سرمایه گذاری در بازار طلا بهتر و سود آورترست، زیرا طلا 3 میلیون تومان سود برای شما به همراه داشته، ولی سود حاصل از سرمایه گذاری شما در بورس 2 میلیون تومان بوده‌است، بنابراین، سرمایه گذاری در بازار طلا جذاب تر از سرمایه گذاری در بورس است، اما اینجاست که محاسبه نرخ بازده سرمایه، چیزی دیگری می‌گوید و با مقایسه نرخ بازگشت سرمایه در هر دو سرمایه گذاری اهمیت خود را نشان می‌دهد:
- نرخ بازگشت سرمایه بورس
- نرخ بازگشت سرمایه طلا
همانطور که مشاهده کردید، نرخ بازگشت سرمایه در بورس، 40 درصد است؛ یعنی به ازای هر یک میلیون تومان، 400 هزار تومان به شما سود می‌رساند، ولی نرخ بازده طلا 30 درصد است، یعنی به ازای هر یک میلیون تومان، 300 هزار تومان برای شما سود به همراه دارد و چون هر دو سرمایه گذاری در مدت زمان یکسانی این پول را به شما می‌رسانند، پس در این مثال، سرمایه گذاری در بورس می تواند سرمایه گذاری بهتری باشد.
سرمایه گذار کیست؟
حال با توجه به تعریفی که از سرمایه گذاری ارائه دادیم، بد نیست که به تعریفی از سرمایه گذار نیز برسیم. سرمایه گذار فردی است که دارایی و سرمایه خود را به منظور دریافت بازده در یک بازار یا فعالیت خاص سرمایه گذاری می کند، اما در تعریفی ساده تر باید بگوییم سرمایه گذار فردی است که پول برای او کار می‌کند، نه او برای پول! سرمایه گذار حرفه‌ای به کسی می‌توان گفت که در هر شرایطی در حال کسب درآمد است؛ یعنی در زمان خواب، به هنگام مسافرت و یا در هر مکان و زمانی که باشد بر سرمایه‌اش افزوده می‌شود، زیرا این پول اوست که در هر شرایطی برای او کار می‌کند. حتما شما هم تا کنون شنیده‌اید که می‌گویند: «پول، پول می‌آورد» شاید منظور از بیان این ضرب المثل هم همین نکته باشد.
اگر نگاهی به فهرست ثروتمندترین افراد ایران یا حتی جهان بیندازید، خواهید دید که بخش اصلی و اعظم ثروت این افراد از طریق سرمایه گذاری در بازار املاک، بورس و یا کسب و کاری که خودشان ایجاد کرده‌اند و یا کسب و کار سایرین به دست آمده‌است. سرمایه گذاران، ثروتمندترین افراد جامعه و همچنین مفیدترین اشخاص برای پیشرفت اقتصاد هر کشور به شمار می‌آیند، زیرا سرمایه گذاران حرفه‌ای و قانونمند، کسانی هستند که در واقع چرخ اقتصاد هر کشور را به گردش در می‌آورند.
ریسک سرمایه گذاری
انجام هر کاری نیاز به شهامت دارد. یعنی برای به انجام رساندن هر کاری بهرحال نیاز به درصدی از شهامت است. حتی برای اجرای امور ساده روزمره هم که سالهاست در حال انجام آنها هستیم، علاوه بر توانایی جسمی به شهامت هم نیازمندیم. اما بر اثر تکرار برایمان به صورت عادت و در نتیجه یک کار ساده درآمده‌اند؛ به‌عنوان مثال اولین باری که در کودکی برای خرید از مغازه محله تصمیم گرفتید به تنهایی پا به درون مغازه بگذارید و با صاحب دکان روبرو شوید را به خاطر بیاورید یا حتی وقتی کمی بزرگتر شدید و در نوجوانی برای خرید نان از نانوایی آن سوی خیابان مجبور به عبور از عرض خیابان بودید و یا هر کار دیگری که برای اولین بار در زندگی قصد انجام آن را داشتید را به یاد بیاورید؛ آیا به علت خطرات احتمالی انجام آن کار، نیاز به شهامت نداشتید؟ آیا نیازمند پذیرش شرایط خطرناک نبودید؟ بدون شک برای همه ما همین طور بوده‌است. سرمایه گذاری نیز از این قاعده مستثنا نیست. برای ورود به سرمایه گذاری ابتدا باید با مفهوم میزان خطرپذیری یا ریسک سرمایه گذاری آشنا شویم. ریسک سرمایه گذاری در واقع اختلاف بین میزان بازده مورد نظر شما و بازده واقعی است و دارای انواع مختلفی می باشد؛ مانند ریسک نرخ ارز، ریسک بازار، ریسک تورمی و … داستان زیر را مورد مطالعه قرار دهید تا با مفهوم ریسک برنامه‌ریزی شده بیشتر آشنا شوید.
داستان «مک ریون» و ریسک برنامه‌ریزی شده
در کتاب «تختخوابت را مرتب کن» اثر ژنرال مک ریون (دریاسالار آمریکایی) داستان جالبی در رابطه با موضوع ریسک وجود دارد که در اینجا به طور خلاصه برای شما نقل می کنیم. مک ریون در زمان دانشجویی خود در یک میدان تمرینی پر از مانع می بایست با طناب از بالای برجکی به پایین آن می‌آمد. او برای انجام این تمرین دو انتخاب در پیش رو داشت. یکی با پشت پایین آمدن و دیگری فرود کماندویی که روش بسیار خطرناکی بود که در آن احتمال آسیب‌دیدگی و در نتیجه، حذف از تمرین وجود داشت. بار اول این دریا سالار با پشت، پایین آمد و زمان زیادی را از دست داد و نتوانست نمره مناسب را بدست آورد. استادش او را مورد انتقاد قرار داد اما جمله‌ای به او گفت که سبب شد مک ریون در تمرین بعدی خود هنگام فرود تصمیم دیگری بگیرد. استادش به او گفت: «تا ریسک نکنی در میدان موانع همیشه شکست خواهی خورد!» همین گفته استادش مک ریون را بر آن داشت که ریسک نموده و فرود با روش کماندویی را انجام دهد. عاقبت مک ریون توانست با سرعت بالایی میدان موانع را طی کند. استادش او را مورد تایید قرار داد و مک ریون با این ریسک خود موفق به دریافت نمره قبولی شد. وی در کتاب خود می گوید: «ریسک در نیروهای ویژه، امری کاملا عادی است، اما بر خلاف آنچه دیگران فکر می کنند، ریسکی کاملا برنامه‌ریزی شده و فکر شده‌است. این نیروها از محدودیت‌های خود، آگاهی و به نیروی خود ایمان دارند.
بازار املاک و مستغلات بهترین بازار سرمایه گذاری
شاید یکبار دیگر لازم به تاکید باشد که هر فردی، دیدگاه، سیاست و برنامه‌ریزی خاص خود را نسبت به سرمایه گذاری دارد که نکته مهم در این میان، برخورداری از قدرت و توانایی پیش‌بینی بازار مورد نظر می‌باشد. اما تجربه و شواهد موجود از گذشته نشان داده‌است که امن‌ترین نوع سرمایه گذاری، سرمایه گذاری در بخش املاک و مستغلات بوده‌است. در زبان فارسی و در ادبیات عمومی جامعه ما، جمله معروفی در اثبات این گفته وجود دارد که حتما شما هم شنیده‌اید که می‌گویند: «زمین مرد است!»؛ تا کنون همه ما دیده یا شنیده‌ایم که شخصی از اینکه در فلان موقع یا فلان سال، مجبور به فروش خانه یا زمین خود شده‌است، همواره احساس افسوس و پشیمانی داشته‌است اما کسی را سراغ نمی‌توان گرفت که خرید خانه یا ملکی باعث حسرت و پشیمانی او شده باشد. پاداش سرمایه گذاری خردمندانه در زمینه املاک و مستغلات، بسیار چشمگیر و شیرین است؛ اگر مروری بر زندگی افراد ثروتمند سراسر جهان داشته باشیم، در خواهیم یافت که بخش اصلی ثروت آنها از محل املاک و مستغلات بوده‌است. این اقبال و محبوبیت، موضوعی از سر اتفاق و شانس نیست، بلکه قابلیت و مرتبه‌ای‌‌ست که بازار مسکن به دلیل برخورداری از مجموعه ویژگی‌هایی موفق به کسب آن شده‌است. در مقالات بعدی «آسامید» با تمرکز بر بیان این ویژگی‌ها به صورت اختصاصی‌تری به موضوع سرمایه گذاری در بازار املاک و مستغلات خواهد پرداخت.